De overgang is een periode van grote veranderingen in het lichaam van een vrouw. Hormonen hebben tijdens de overgangeen grote impact op je lichaam en geest. In dit blog ga ik dieper in op de verschillende hormonen tijdens de overgang, en welke invloed ze hebben op je lichaam en geest.
Wat zijn hormonen?
Het woord hormoon komt van het Griekse hormao. Dit betekent ‘in beweging zetten’. Hormonen zijn stoffen die in het lichaam worden geproduceerd. Via het bloed worden bepaalde organen door hormonen aangezet of afgeremd. Ze zijn belangrijk voor het lichaam om goed te functioneren. In het lichaam zijn veel hormonen actief.
Hormonen tijdens de overgang
Oestrogeen
Oestrogeen is één van de belangrijkste hormonen tijdens de overgang.
Oestrogeen worden bij vrouwen afgescheiden door de eierstokken maar vetcellen produceren ook oestrogenen. Oestrogeen wordt vrouwelijke hormoon genoemd maar zijn in kleine hoeveelheden ook aanwezig in het mannelijk lichaam.
Oestrogenen spelen in het vrouwelijk lichaam een rol bij:
- De ontwikkeling van vrouwelijke geslachtskenmerken
- Het reguleren van de menstruatie
- De productie van baarmoederslijmvlies
- Het soepel houden van de vagina
- De botopbouw
- Het soepel houden van de huid, spieren, gewrichten en pezen
- Het soepel houden van de vaatwand
Tijdens de overgang daalt de oestrogeenproductie sterk, wat kan leiden tot opvliegers, nachtelijk zweten en stemmingswisselingen.
Opvliegers en nachtzweten zijn klachten die meestal voorkomen tijdens de overgang. Deze klachten ontstaan door de daling van oestrogenen. De daling van oestrogenen zorgt ervoor dat je temperatuurcentrum enigszins ontregeld is. Hierdoor krijg je het warm of juist koud.
Progesteron
Progesteron is één van de andere hormonen tijdens de overgang die een belangrijke rol spelen. Het bereidt het lichaam voor op een mogelijke zwangerschap, en heeft ook invloed op de stemming en slaapkwaliteit. Progesteron wordt ook in de bijnieren geproduceerd. Bij vrouwen in grotere hoeveelheden en bij mannen in een kleine hoeveelheid.
Progesteron speelt een rol bij:
- De voorbereiding van het baarmoederslijmvlies op de innesteling van de bevruchte eicel
- Voorkomen van meerlingzwangerschappen
- Bevorderen groei van borstklierweefsel
- Het bevorderen van slaap
- Het rustig maken van het lichaam
- Het humeur, werkt als antidepressivum en bevordert een goed humeur
Tijdens de overgang daalt de progesteronproductie, wat kan leiden tot slapeloosheid en prikkelbaarheid.
Testosteron
Testosteron is vooral bekend als het mannelijke geslachtshormoon, maar vrouwen produceren het ook in kleine hoeveelheden.
Testosteron speelt een rol bij:
- De ontwikkeling van lichaamshaar
- Groei van skeletspieren
- Talgproductie
- Zin in seks
Tijdens de overgang daalt de aanmaak van testosteron, wat kan leiden tot verminderde spierkracht en verlies van libido.
Na de overgang wil het lichaam nog een kleine hoeveelheid oestrogeen behouden, zo’n 20%. Testosteron wordt via het buikvetweefsel omgezet in oestrogeen. Dit zorgt voor de aanmaak van buikvet. Het oestrogeen wat je aanmaakt via het buikvet beschermt je botten en vaten. De meeste vrouwen komen dan ook een paar kilo aan tijdens de overgang. Een beetje buikvet is niet erg maar het is belangrijk om je gewicht op peil te houden.
Oxytocine
Oxytocine is een hormoon en neurotransmitter. Oxytocine is bekend als het “knuffelhormoon”, omdat het vrijkomt tijdens sociale interactie en het geven van borstvoeding. Iedereen maakt oxytocine aan bij positief contact zoals aanraken, aankijken, knuffelen, vrijen.
Rol van oxytocine
- Moederbinding
- Bevalling opwekken
- Toeschietreflex bij borstvoeding
- Vriendschappen
- Romantiek
- Seksualiteit
Door de daling van oestrogenen wordt er minder oxytocine geproduceerd. Hierdoor kan het komen dat je minder behoefte hebt om te zorgen voor anderen en meer met rust gelaten wilt worden. De afname van oxytocine kan leiden tot gevoelens van eenzaamheid en isolatie.
Serotonine
Serotonine is een hormoon en neurotransmitter. Neurotransmitters zijn signaalstofjes in je hersenen. Je kunt ze zien als boodschappers die ervoor zorgen dat zenuwcellen met elkaar kunnen communiceren. Serotonine wordt ook wel ‘gelukshormoon’ genoemd vanwege de invloed op je stemming.
Het aminozuur tryptofaan zorgt ervoor dat het lichaam serotonine aanmaakt. Tryptofaan is een essentieel aminozuur. Dit betekent dat je lichaam het uit de voeding moet halen en het zelf niet kan aanmaken. Eiwitten zijn opgebouwd uit verschillende aminozuren. Een eiwitrijke voeding leidt tot een verhoogde opname van tryptofaan wat ervoor zorgt dat het lichaam serotonine aanmaakt. Tryptofaan zit in eiwitrijke voedingsmiddelen zoals in zuivel, vis, vlees, zaden (sesamzaad, zonnebloempitten), soja.
Serotonine heeft invloed op je:
- Geheugen
- Stemming
- Slaap
- Eetlust
- Emotie
- Zelfvertrouwen
- Seksuele activiteit
Tijdens de overgang kan de serotonineproductie dalen, wat kan leiden tot depressie en angstgevoelens. Stress kan leiden tot een tekort aan serotonine.
Een gezonde voeding en leefstijl helpen om je serotonine te verhogen.
Cortisol
Cortisol is een hormoon dat wordt geproduceerd door de bijnieren en speelt een belangrijke rol in het lichaam bij de regulering van stressreacties. Het wordt vaak het “stresshormoon” genoemd omdat de productie ervan toeneemt bij stressvolle gebeurtenissen.
Wanneer het lichaam wordt blootgesteld aan stress wordt cortisol afgescheiden in de bloedbaan. Dit zorgt ervoor dat het lichaam energie kan vrijmaken om te reageren op de veroorzakers van stress. Bijvoorbeeld financiële zorgen, deadlines, familieproblemen.
Cortisol is belangrijk voor het lichaam omdat het helpt bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel en het immuunsysteem.
Maar een teveel aan cortisol kan negatieve effecten hebben op het lichaam, zoals het verhogen van de bloeddruk, vermoeidheid en slaapproblemen. Het kan ook leiden tot sombere gedachten en gevoelens.
Een verhoogde cortisolproductie kan ook bijdragen aan andere symptomen van de overgang, zoals vermoeidheid en gewichtstoename.
Wanneer stress chronisch is en niet wordt opgelost dan heb je constant te veel cortisol in je lichaam. Door stress daalt je oestrogeengehalte sneller waardoor opvliegers en nachtzweten kunnen toenemen. Het kan je bloeddruk verhogen waardoor meer opvliegers kunt krijgen. Je hebt bovendien meer trek in zoet, zout en vet eten.
Verder zorgt cortisol ervoor dat je bloedsuiker stijgt en dat vet in je buik wordt opgeslagen.
Een gezonde cortisolrespons belangrijk is voor het lichaam en het vermogen om te reageren op stress. Het gaat er niet om, om de cortisolproductie volledig te onderdrukken. Maar om ervoor te zorgen dat je lichaam in staat is om op een gezonde manier te reageren op stressvolle situaties. Het vinden van een gezonde balans tussen cortisolproductie en stressmanagement is essentieel voor je welzijn tijdens de overgang en daarna.
Een gezonde leefstijl met voldoende slaap, regelmatige lichaamsbeweging en een gezond voeding kan bijdragen aan het verminderen van stress en het reguleren van de cortisolproductie. Ook mindfulness en ontspanningstechnieken zoals yoga en meditatie kunnen helpen bij het verminderen van stress.
Ghreline en leptine
Ghreline en leptine zijn hormonen die honger en eetlust reguleren. Tijdens de overgang kan de productie van deze hormonen veranderenTijdens de perimenopauze stijgen de niveaus van het hongeropwekkende hormoon ghreline. Dit een reden is waarom veel vrouwen zich tijdens deze fase vaak hongerig voelen en minder verzadigd voelen.
De niveaus van het hormoon leptine, dat een gevoel van verzadiging bevordert, dalen tijdens de peri- en postmenopauze. Veranderingen van deze hormonen tijdens de overgang kunnen dus bijdragen aan een verminderd gevoel van verzadiging. Dit kan leiden tot gewichtstoename.
Conclusie
De overgang is een ingewikkelde periode. Hormonen tijdens de overgang spelen een belangrijke rol. Door meer te weten te komen over de verschillende hormonen en hun effecten, bedrijp je beter wat er met je lichaam en geest gebeurt tijdens de overgang.
Elke vrouw gaat door de overgang. De meerderheid van de vrouwen ervaart in meer of mindere mate klachten. Leefstijlaanpassingen kunnen klachten verminderen.
- Beweeg voldoende
- Eet gezond
- Houd je gewicht op peil
- Luister goed naar je lichaam
- Geef duidelijk aan wat je nodig hebt
- Zorg voor voldoende ontspanning
- Zorg voor een goede slaapkwaliteit
Wil je meer weten hoe je goed door de overgang gaat? In mijn boek ‘Blij zonder ei – Hoe ga je met meer energie door de overgang? vind je meer tips en informatie. Bestel het boek via onderstaande button.
